Dưới đây là toàn văn bài phát biểu:
Kính thưa chủ trì Hội nghị, kính thưa chư Tôn đức lãnh đạo Phật giáo 3 nước, các đồng chí đại diện các cơ quan của Chính phủ 3 nước và toàn thể quý vị đại biểu khách quý!
Chúc Hội nghị thượng đỉnh Phật giáo 3 nước Đông Dương thành công tốt đẹp!
Kính thưa toàn thể Hội nghị!
Việt Nam là quốc gia có truyền thống văn hiến với lịch sử hàng ngàn năm dựng nước và giữ nước, với một nền văn hóa lâu đời, đậm đà bản sắc dân tộc, giàu tinh thần nhân văn, nhân ái; là quốc gia có đời sống tín ngưỡng, tôn giáo vô cùng phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, ở Việt Nam không có mâu thuẫn hay xung đột tôn giáo, các tôn giáo ở Việt Nam đều có mối quan hệ tôn trọng và hợp tác với nhau và với cộng đồng xã hội. Tính đến hết tháng 12 năm 2024, cả nước có hơn 95% dân số theo tín ngưỡng, tôn giáo; 43 tổ chức thuộc 16 tôn giáo được Nhà nước công nhận và cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động tôn giáo; với gần 28 triệu tín đồ, chiếm gần 28% dân số cả nước, trong đó có trên 54.500 chức sắc, gần 145 ngàn chức việc; có gần 30 ngàn cơ sở thờ tự, trong đó GHPGVN là tôn giáo có số lượng tăng ni, phật tử đông nhất (khoảng 55 ngàn chức sắc, chức việc = 27,5% tổng số chức sắc, chức việc; 15 triệu tín đồ phật tử = 55% tổng số tín đồ), số cơ sở thờ tự nhiều nhất (khoảng 19 ngàn cơ sở, chiếm gần 64% tổng số cơ sở thờ tự), địa bàn hoạt động cũng rộng nhất (ở khắp các vùng miền trong toàn quốc) và ảnh hưởng trong đời sống xã hội cũng rộng nhất (hàng chục triệu người Việt Nam chưa quy y để trở thành phật tử chính thức nhưng cũng có niềm tin, tình cảm và tín ngưỡng Phật giáo).
Bên cạnh các tổ chức tôn giáo đã được Nhà nước công nhận và cấp đăng ký hoạt động tôn giáo, ở Việt Nam còn có trên 100 hiện tượng tôn giáo mới, đạo lạ đang hoạt động.
Kính thưa quý vị và các đồng chí!
Hội nghị Thượng đỉnh Phật giáo 3 nước Đông Dương lần này lựa chọn chủ đề “Sự hòa hợp của Phật giáo vì hòa bình và phát triển bền vững” có ý nghĩa rất thiết thực trong bối cảnh khu vực và trên thế giới còn có những xung đột với những bất định, khó lường, tiềm ẩn nguy cơ bùng phát, lan rộng, yêu cầu cấp bách là cần tìm ra một hướng đi phù hợp, hiệu quả giải quyết xung đột, mang lại hòa bình và phát triển bền vững cho nhân loại. Đây cũng là nội dung mà Liên hợp quốc, các tổ chức quốc tế, các quốc gia đã, đang và sẽ tiếp tục quan tâm, bàn thảo, do đó chúng tôi nghĩ rằng nội dung và kết quả hội nghị sẽ có giá trị rất lớn, đóng góp tích cực với thế giới trong cách nhìn nhận, tiếp cận và giải quyết một vấn đề mang tính toàn cầu từ góc nhìn phật giáo, với tâm thế của từ bi và trí tuệ.
Ở Việt Nam chúng tôi, từ năm 1945 khi thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam, trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn chú trọng tới sự đoàn kết, hòa hợp các giai cấp, tầng lớp trong xã hội, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Trong khuôn khổ Hội nghị ngày hôm nay, thay mặt Ban Tôn giáo Chính phủ thuộc Bộ Dân tộc và Tôn giáo, nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, tôi xin được tập trung vào một lĩnh vực theo chủ đề Hội nghị, với các từ khóa: Hòa hợp - Hòa bình - Phát triển bền vững.
Kính thưa quý vị và các đồng chí!
Đối với vấn đề hòa hợp, đoàn kết: Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn coi trọng đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo, vì cuộc sống ấm no, hạnh phúc của mọi người, coi đó là một trong những động lực chủ yếu để xây dựng và phát triển đất nước, tham gia vào sự phát triển chung của nhân loại và hòa bình thế giới. Đó là lý do mà Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Dân tộc và Tôn giáo Việt Nam rất tâm đắc với chủ đề của Hội nghị ngày hôm nay, bởi chỉ có đoàn kết, hòa hợp, đề cao sự tương đồng, tôn trọng điểm khác biệt, đa dạng thì mới có được sự ổn định và hòa bình thực sự. Đoàn kết, hòa hợp không chỉ là lời nói mà cần phải xuất phát từ tâm thức, trong suy nghĩ và bằng những việc làm cụ thể. Để làm được điều đó cần có sự chung tay, góp sức của các tổ chức tôn giáo. Nhà nước ban hành chủ trương, chính sách, pháp luật để quy định, điều chỉnh các hành vi của các tổ chức và cá nhân trong việc thực hiện đoàn kết, hòa hợp, hướng tới phát triển bền vững; các tổ chức tôn giáo hướng dẫn tín đồ sống đạo hạnh, nhân ái, yêu thương, chia sẻ, phục vụ theo như giáo lý, giáo luật của tôn giáo mình…
Trên thực tế ở Việt Nam, ngay sau khi thành lập Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 01 ngày, tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ ngày 03/9/1945, khi nêu những nhiệm vụ cấp bách, Chủ tịch Hồ Chí Minh của chúng tôi đã đề nghị Chính phủ tuyên bố “Tín ngưỡng tự do và lương – giáo đoàn kết”, mà đoàn kết lương – giáo ở đây là đoàn kết những người theo đạo và những người không theo đạo.
Và sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kêu gọi “Đoàn kết – Đoàn kết – Đại đoàn kết; Thành công – Thành công – Đại thành công”, đây chính là thông điệp về sức mạnh của tinh thần đoàn kết, đây cũng là điểm tương đồng với tinh thần hòa hợp của Phật giáo.
Tinh thần, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về đoàn kết, hòa hợp đã trở thành kim chỉ nam trong các chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước Việt Nam kể từ đó cho đến nay.
Hòa thượng Trưởng đoàn GHPGVN và chư tôn đức Phật giáo các nước.
Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành Nghị quyết thể hiện rất rõ quan điểm về đoàn kết, hòa hợp liên quan tới tôn giáo:
- Tín ngưỡng, tôn giáo là nhu cầu tinh thần của một bộ phận nhân dân. Đồng bào các tôn giáo là một bộ phận của khối đại đoàn kết dân tộc.
- Đảng và Nhà nước Việt Nam thực hiện nhất quán chính sách đại đoàn kết toàn dân tộc. Đoàn kết đồng bào theo các tôn giáo khác nhau, đoàn kết đồng bào theo tôn giáo và đồng bào không theo tôn giáo. Nghiêm cấm sự phân biệt đối xử với công dân vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo. Đồng thời nghiêm cấm lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để hoạt động trái pháp luật và chính sách của Nhà nước, kích động chia rẽ nhân dân, chia rẽ các dân tộc, gây rối, xâm phạm an ninh quốc gia.
- Để thực hiện đoàn kết thực chất giữa các tôn giáo và tín đồ theo các tôn giáo khác nhau, giữa người theo tôn giáo và người không theo tôn giáo, Nhà nước Việt Nam khẳng định thực hiện nhất quán chính sách tôn trọng và bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, theo hoặc không theo một tôn giáo nào, quyền sinh hoạt tôn giáo bình thường theo đúng pháp luật. Các tôn giáo hoạt động trong khuôn khổ pháp luật và bình đẳng trước pháp luật.
- Đảng Cộng sản Việt Nam lấy mục tiêu dân giầu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh là điểm tương đồng để đoàn kết, gắn bó đồng bào các tôn giáo với sự nghiệp chung của đất nước; tổ chức các phong trào thi đua yêu nước, xây dựng cuộc sống “tốt đời – đẹp đạo” trong quần chúng tín đồ, chức sắc, nhà tu hành ở cơ sở để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, góp phần xây dựng và bảo vệ đất nước.
- Phát huy tinh thần yêu nước của đồng bào có đạo, tự giác và phối hợp đấu tranh làm thất bại âm mưu của các thế lực thù địch lợi dụng vấn đề tôn giáo, dân tộc để phá hoại khối đại đoàn kết dân tộc, chống đối chế độ.
Tổng Bí thư Tô Lâm của chúng tôi đã khẳng định trong một bài viết về sức mạnh của sự đoàn kết, đó là:Sức mạnh của tinh thần đoàn kết không chỉ là bài học được đúc kết từ thực tiễn cuộc sống ngàn đời của nhân loại, mà còn là cội nguồn làm nên những thành tựu vĩ đại của xã hội loài người. Điều này đặc biệt đúng trong lịch sử cách mạng Việt Nam gần một thế kỷ qua. Việt Nam kiên quyết giữ vững và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, coi đó là "mạch nguồn", là "sợi chỉ đỏ" xuyên suốt, bảo đảm mọi đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước được thực hiện triệt để, nhất quán, hiệu quả, đáp ứng tốt nhất mọi nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, trong đó có đồng bào có đạo… Việt Nam có câu: "Một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại nên hòn núi cao". Thực tế ở Việt Nam đã chứng minh trong suốt quá trình lịch sử dựng nước, giữ nước, xây dựng và phát triển đất nước, khi lòng dân đồng thuận, trên dưới một lòng thì đất nước hòa bình, độc lập, tự do, nhân dân an thái; trái lại thì sẽ bị ngoại bang xâm lấn. Khi con người biết hợp quần, đoàn kết, chung sức đồng lòng, thì sức mạnh tính theo cấp số nhân vượt qua mọi khó khăn, nguy hiểm. Đoàn kết là chân lý của mọi thời đại, tinh thần cộng đồng và đoàn kết là yếu tố sống còn để xã hội loài người tồn tại và phát triển.
Kính thưa quý vị đại biểu khách quý!
Chủ trương của Đảng Cộng sản Việt Nam đã được thể chế hóa trong các bản Hiến pháp và hệ thống pháp luật Việt Nam.
Hiến pháp năm 1946 nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đã khẳng định nguyên tắc "Đoàn kết toàn dân không phân biệt giống nòi, gái, trai, giai cấp, tôn giáo". Đến Hiến pháp năm 2013 quy định rõ hơn về việc các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển, nghiêm cấm mọi hành vi kỳ thị, chia rẽ dân tộc.
Văn bản có giá trị pháp lý cao nhất quy định về các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo hiện nay ở Việt Nam là Luật tín ngưỡng, tôn giáo, trong đó Nhà nước Việt Nam quy định cụ thể:
- Tập hợp đồng bào theo tín ngưỡng, tôn giáo và đồng bào không theo tín ngưỡng, tôn giáo xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc;
- Nghiêm cấm phân biệt đối xử, kỳ thị vì lý do tín ngưỡng, tôn giáo và lợi dụng các hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo để chia rẽ dân tộc, chia rẽ tôn giáo; chia rẽ người theo tín ngưỡng, tôn giáo với người không theo tín ngưỡng, tôn giáo; giữa những người theo các tín ngưỡng, tôn giáo khác nhau cũng như xâm phạm quốc phòng, an ninh, chủ quyền quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, môi trường.
Với trách nhiệm là cơ quan tham mưu cho Bộ Dân tộc và Tôn giáo trong công tác quản lý nhà nước về tín ngưỡng, tôn giáo, chúng tôi nhận thấy tinh thần đoàn kết được quy định trong Hiến pháp, Luật tín ngưỡng, tôn giáo đã được đưa vào cuộc sống và được các tổ chức tôn giáo nói chung, Giáo hội Phật giáo Việt Nam nói riêng triển khai hiệu quả trên thực tế, mang lại những lợi ích thiết thực và tích cực cho cộng đồng xã hội.
Với tinh thần lục hòa, Phật giáo được biết đến là một tôn giáo yêu chuộng hòa bình, đề cao việc giải quyết xung đột bằng tinh thần hòa hợp, hòa giải. Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo tinh thần hòa hợp ấy vào việc thực hiện đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo theo chủ trương, chính sách, pháp luật của Nhà nước Việt Nam; đóng góp không nhỏ trong sự nghiệp đoàn kết dân tộc, đoàn kết tôn giáo, trong xây dựng và phát triển đất nước Việt Nam.
Đối với nền hòa bình thế giới, Phật giáo Việt Nam là một trong những thành viên sáng lập ra tổ chức Phật giáo Châu Á vì hòa bình (ABCP), hiện nay Giáo hội Phật giáo Việt Nam cùng với tổ chức Phật giáo Lào, tổ chức Phật giáo Campuchia tiếp tục có nhiều đóng góp trong các diễn đàn Phật giáo Châu Á vì hòa bình và các diễn đàn Phật giáo quốc tế, nổi bật là diễn đàn các kỳ Đại lễ Vesak Liên hợp quốc và Hội nghị Thượng đỉnh Phật giáo 3 nước Đông Dương ngày hôm nay.
Chúng tôi nhận thấy tinh thần hợp tác, hòa giải của Phật giáo đang được nhiều quốc gia coi trọng, chúng tôi cũng có một niềm tin mãnh liệt rằng khi tinh thần này trở thành xu hướng chủ đạo trong tâm thế của những người con Phật, của những người có tín ngưỡng và yêu mến Phật giáo trên toàn thế giới, lan tỏa những giá trị đạo đức tốt đẹp của Phật giáo trong cộng đồng xã hội thì khi đó thế giới sẽ có một nền hòa bình thực sự, hòa bình từ tâm thức cho đến hành động. Và để có thể làm được điều đó cần có sự nỗ lực của các quốc gia, các tổ chức quốc tế, cộng đồng xã hội và không thể thiếu vai trò của các tổ chức Phật giáo, trong đó có Phật giáo 3 nước Đông Dương.
Đối với việc phát triển bền vững, đây là mục tiêu mang tính toàn cầu đã được các quốc gia thành viên Liên hợp quốc cam kết thực hiện nhằm giải quyết những thách thức lớn của nhân loại đang phải đối mặt, nhằm hướng tới xây dựng một thế giới phát triển toàn diện, mọi người được sống trong hòa bình, ổn định, xã hội công bằng, tiến bộ, phát triển, môi trường sống và môi trường xã hội an toàn, nơi không còn ai bị bỏ lại phía sau.
Và để đạt được mục tiêu phát triển bền vững cần có sự chung sức, đồng lòng, quyết tâm vào cuộc của tất cả các tổ chức, cá nhân cùng với nhà nước, trong đó có các tổ chức tôn giáo.
Ở Việt Nam hiện nay đã đưa ra 17 mục tiêu phát triển bền vững, tập trung vào 3 trụ cột: kinh tế - tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường, phát triển cho hôm nay nhưng cũng phải giữ gìn cho các thế hệ mai sau. Nhà nước Việt Nam đã có ban hành nhiều chủ trương, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật để triển khai đồng bộ trên các mặt công tác nhằm thực hiện mục tiêu phát triển nhưng đảm bảo toàn diện, liên tục, giảm bất bình đẳng trong xã hội, đảm bảo môi trường sống và làm việc an toàn; thúc đẩy xã hội hòa bình, công bằng, bình đẳng vì sự phát triển bền vững, tạo khả năng tiếp cận công lý cho tất cả mọi người.
Các tổ chức tôn giáo ở Việt Nam cũng đang chung sức, đồng lòng cùng với chính quyền các cấp để thực hiện. Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng đã có nhiều hoạt động tích cực tham gia cùng với Nhà nước để đạt mục tiêu này, như: đối với môi trường xã hội, lan tỏa những giá trị đạo đức, văn hóa tốt đẹp trong đời sống xã hội, góp phần xây dựng một nền móng vững chắc cho sự phát triển; hướng dẫn, định hướng cho một thế hệ tín đồ, phật tử doanh nhân có đạo đức trong kinh doanh, đảm bảo chất lượng và sức khỏe cho người tiêu dùng. Đối với môi trường sống, phát động trồng hàng triệu cây xanh ở khắp các vùng, miền trong cả nước để bảo vệ môi trường; Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã cùng với 42 tổ chức tôn giáo khác tích cực tham gia các phong trào thi đua yêu nước, vì cộng đồng, các hoạt động an sinh xã hội, từ thiện nhân đạo, xóa đói giảm nghèo, chăm lo sức khỏe cho người dân; góp phần tạo điều kiện và cơ hội cho mọi người cùng được tiếp cận và thụ hưởng sự công bằng và tiến bộ xã hội.
Đại biểu tham dự. Ảnh: Đăng Huy
Kính thưa quý vị!
Với chức năng, nhiệm vụ được giao, Ban Tôn giáo Chính phủ sẽ tiếp tục tham mưu với Bộ Dân tộc và Tôn giáo Việt Nam trong công tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực tín ngưỡng, tôn giáo, tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo nói chung, Giáo hội Phật giáo Việt Nam nói riêng hoạt động tôn giáo theo đúng giáo lý, giáo luật của tôn giáo và Hiến chương, Điều lệ của Giáo hội và đúng với pháp luật của Nhà nước, đồng thời tạo điều kiện để Giáo hội Phật giáo Việt Nam thực hiện các Tuyên bố chung của Hội nghị Thượng đỉnh Phật giáo 3 nước Đông Dương, vì mục tiêu hòa hợp, hòa bình, tiến bộ xã hội và phát triển bền vững.
Có câu nói: “Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau”, và để được tới đích thì chúng ta phải đi cùng nhau, vì một mục tiêu chung ấm no, hạnh phúc cho tất cả mọi người.
Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Dân tộc và Tôn giáo Việt Nam mong rằng các cơ quan làm công tác quản lý nhà nước Vương quốc Campuchia, Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào sẽ tiếp tục ủng hộ, phối hợp với Bộ Dân tộc và Tôn giáo Việt Nam tạo điều kiện thuận lợi để sự hợp tác giữa Phật giáo 3 nước trong việc thực hiện các mục tiêu của Tuyên bố chung theo chủ đề “Hòa hợp của Phật giáo vì hòa bình, phát triển bền vững” được triển khai hiệu quả trên thực tế.
Chúng tôi cũng đề nghị tổ chức Phật giáo ba nước Đông Dương sẽ có chương trình hành động chung với những nội dung cụ thể theo giai đoạn và trong từng năm ở khu vực 3 nước Việt Nam – Campuchia – Lào để từ đó có chương trình hành động cụ thể trong từng quốc gia, phát huy được sức mạnh của sự hòa hợp và trí tuệ tập thể; đoàn kết cùng nhau và gắn bó chặt chẽ với Nhà nước và chính quyền các cấp để được sự hỗ trợ trong tổ chức, triển khai nhằm đạt được các mục tiêu chủ đề Hội nghị đã đề ra.
Kính thưa toàn thể hội nghị!
Trước khi dừng lời, xin được trân trọng cảm ơn Ban Tổ chức Hội nghị đã mời và dành cơ hội để Ban Tôn giáo Chính phủ, Bộ Dân tộc và Tôn giáo Việt Nam được chia sẻ và trao đổi với Hội nghị.
Kính chúc chư tôn đức lãnh đạo Phật giáo 3 quốc gia, các đồng chí đại diện lãnh đạo Chính phủ, các bộ, ngành Việt Nam – Campuchia – Lào và quý vị đại biểu tham dự Hội nghị lời chúc an lạc và nhiều thành tựu.
Xin trân trọng cảm ơn./.
Trần Thị Minh Nga
Phó trưởng ban Ban Tôn giáo Chính phủ (Bộ Dân tộc và Tôn giáo), Việt Nam