Nhận lời thỉnh mời của Ban tổ chức Lớp bồi dưỡng Luật học và Kỹ năng Trụ trì tại chùa Tam Chúc (tỉnh Ninh Bình), sáng ngày 26/10/2025, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm – Phó chủ tịch HĐTS, Trưởng Ban Hoằng pháp TW GHPGVN đã quang lâm và có bài thuyết giảng tới hơn 200 chư Ni các tỉnh thành phía Bắc về “Vai trò của Ni giới trong nhiệm vụ Hoằng pháp”.

Mở đầu, Hòa thượng bày tỏ niềm hoan hỷ khi được gặp gỡ đông đảo Ni giới trong khóa bồi dưỡng. Hòa thượng tán dương công đức của chư Ni trưởng trong Ban Tổ chức –Ni trưởng Thích Đàm Thành, Ni trưởng Thích Đàm Lan, Ni trưởng Thích Đàm Khoa, đồng thời cảm niệm sự hộ trì bền bỉ của Thượng tọa Thích Minh Quang, cư sĩ Nguyễn Văn Trường và Doanh nghiệp Xuân Trường đối với các Phật sự lớn của Giáo hội trong suốt thời gian qua. Hòa thượng xúc động trước tinh thần hòa hợp, tinh tiến và cầu học của Ni giới trong suốt những ngày qua, cho rằng đây là một nhân duyên thù thắng: “Một ngày được gặp nhau là nhân duyên vạn kiếp. Đây là phúc duyên hy hữu để chư Ni cùng tu, cùng học, cùng sống trong tinh thần giới luật thanh tịnh và hòa hợp Tăng-già”.

Nhân khóa học diễn ra cận ngày vía Đức Bồ Tát Quán Thế Âm (19/9 âm lịch), Hòa thượng khai mở một góc nhìn sâu sắc về hình ảnh người nữ trong kinh điển Đại thừa.
Hòa thượng cho biết, nhiều bản kinh nói đến “chuyển nữ thành nam”, song nếu hiểu theo mặt Sự sẽ dễ rơi vào mặc cảm hoặc bi quan. Trên bình diện Lý, điều ấy chính là sự chuyển hóa tâm thức – từ yếu mềm sang kiên định, từ cảm tính sang trí tuệ, từ phàm tình sang Bồ-tát hạnh.

Hòa thượng dẫn lời Cố Trưởng lão Hòa thượng Thích Từ Thông – bậc Thầy của nhiều thế hệ Tăng Ni: “Nếu người nam mà so đo, ích kỷ, hẹp hòi thì chính là nữ; còn người nữ mà có chí trượng phu, kiên cường và quyết đoán thì chính là nam.”

Từ đó, Hòa thượng khẳng định: “Trong ánh sáng Pháp Hoa, không có sự phân biệt nam hay nữ, bởi ‘nhất thiết chúng sinh giai hữu Phật tính’. Dù mang thân nữ, người tu vẫn có thể thành Phật, thành Bồ Tát, nếu đầy đủ Giới – Định – Tuệ.”

Ngài cũng dẫn Kinh Dược Sư – nguyện thứ tám nói rằng: “Chuyển nữ thành nam cụ trượng phu tướng”, nhằm nhấn mạnh ý nghĩa “chuyển hóa tâm hồn”, chứ không phải phủ nhận thân phận người nữ.

Đất nước Việt Nam từ xưa tới nay cũng luôn đề cao vai trò của người nữ qua những quan niệm dân gian, hay từng câu ca dao tục ngữ. Bởi người nữ tượng trưng cho sự sinh sôi nảy nở, cho tình yêu thương, sự bao bọc chở che. Vì vậy, yếu tố nữ đã được nhân cách hóa thành Thần. Dù thời đại nào Vai trò của người nữ cũng đều được đề cao và rất quan trọng. Trong lịch sử Việt Nam khi xưa có hình ảnh Bà Trưng, Bà Triệu…. Thời cận đại có bà Nguyễn Thị Bình, bà Nguyễn Thị Định… đều là những nữ trung hào kiệt lưu danh muôn thuở. Vì vậy, Hòa thượng khẳng định “Ni giới cần tự hào vì mình là người phụ nữ Việt Nam, lại càng đáng quý hơn khi đã phát nguyện xả tục xuất gia, bước vào đời sống phạm hạnh để hoằng dương Phật pháp”.

Hòa thượng cũng nhấn mạnh rằng người nữ luôn giữ vai trò đặc biệt trong lịch sử Phật giáo. Từ hình tượng Bồ Tát Quán Thế Âm – biểu trưng cho đại từ đại bi, đến những vị Ni đầu tiên trong Tăng đoàn như Đại Ái Đạo Kiều Đàm Di, Ni trưởng Da Du Đà La, đều là biểu tượng của lòng từ và hạnh nhẫn.

Trong Phật giáo Việt Nam, truyền thống ấy được kế thừa và phát huy qua các danh Ni như Ni sư Diệu Nhân (dòng Thiền Trúc Lâm), Ni sư Diệu Tuệ, Sư bà Đàm Soạn, Sư bà Diệu Không, Sư bà Hải Triều Âm... Những bậc Ni lưu ấy đã góp phần quan trọng trong sự nghiệp hoằng dương Chính pháp, duy trì giới luật, giáo hóa đồ chúng và mở mang đạo học.

“Công đức của Ni giới không hề nhỏ hơn Tăng chúng,” Hòa thượng khẳng định. “Trong suốt lịch sử, bên cạnh các bậc Tổ sư Tăng, luôn có những bậc Ni đức hạnh, trí tuệ, tận tụy phụng sự Tam Bảo.” Qua đây, Hòa thượng tán dương Ni giới miền Bắc luôn giữ được nếp sống thiền môn nghiêm cẩn, “tam y thường thủ, bát kính tuân trì”, thể hiện nét đạo hạnh mềm mại mà vững vàng, biểu hiện rõ tinh thần hòa hợp – thanh tịnh – trang nghiêm của Ni lưu Việt Nam.

Từ trọng tâm của khóa học, Hòa thượng nhấn mạnh: “Giới là nền tảng của mọi pháp hành, là ngọn đèn soi đường cho đạo nghiệp. Người tu không giữ giới thì không thể thành tựu định, không có định thì không khai mở được tuệ.”

Qua những kinh nghiệm tu học của bản thân mà Hòa thượng đúc kết được rằng “Đừng coi ai là kém mình. Trong cuộc sống, mỗi người đều là một bài học giúp ta soi chiếu lại chính mình. Khiêm cung và biết học là chìa khóa mở cửa trí tuệ.”

Vì vậy, với vấn đề hoằng pháp, Hòa thượng giải nghĩa với chư Ni học viên về ý nghĩa của Trụ trì được trích từ Truy Môn Cảnh Huấn: “Trụ là trụ nơi đạo đức, Trì là trì giữ hoằng pháp.” Theo đó, người trụ trì không chỉ là người quản lý tự viện, mà còn là người gieo nhân trí tuệ, nuôi dưỡng đạo tâm, tạo môi trường an hòa cho đại chúng tu học.

Hòa thượng chỉ dạy “Trong chùa, phải có tôn ti trật tự. Đệ tử phải ‘thị sư như thị Phật’, còn người Thầy phải là gương sáng về giới đức và oai nghi. Khi trong chùa an hòa, ngoài đạo mới hưng thịnh.”

Nhắc lại lời của Cố Đại lão Hòa thượng Đệ nhất Pháp Chủ GHPGVN, Hòa thượng nói: “Thăng thiên nan, xử thế viu nan”, nghĩa là “Lên trời đã khó, xử thế sao cho hợp lòng người còn khó hơn nhiều. Làm trụ trì cũng như làm dâu trăm họ – phải lấy tâm bao dung mà dung nhiếp, lấy đức hạnh mà cảm hóa.”

Ngài kể lại ký ức được hầu cận chư Tổ xưa kia, cho đến việc chứng kiến các vị Ni tiền bối luôn hành đạo bằng thân giáo, khẩu giáo và ý giáo. Có thể thấy chỉ cần một ánh mắt từ bi, một lời nói nhu hòa, một nụ cười hỷ xả cũng đủ là pháp thí, là hoằng pháp giữa đời.

Sau cùng, Hòa thượng ân cần nhắn nhủ Ni chúng “Hãy giữ lấy hạnh khiêm cung, sống chân thật, mở lòng bao dung, nuôi dưỡng tâm từ và trí tuệ. Lấy giới làm gốc, lấy định làm nền, lấy tuệ làm ngọn đuốc soi đường. Khi ấy, mỗi bước chân hành đạo của Ni giới đều là bước chân Bồ Tát, góp phần làm rạng danh Giáo hội và làm đẹp thêm cho đời.”

Hòa thượng nhấn mạnh, người xuất gia cần tiếp dẫn hậu lai, báo Phật ân đức, hoằng pháp độ sinh – đó chính là nghĩa vụ thiêng liêng của người con Phật, là cách đáp đền tứ trọng ân và không hổ thẹn khi vào nhà Như Lai, mặc áo Như Lai, ngồi tòa Như Lai.

Vì vậy, khép lại bài pháp thoại, Hòa thượng mong rằng “Phân ban Ni giới cần hòa hợp chúng, không phân biệt, cùng nhau chung sức hoằng dương Chính pháp, lợi lạc quần sinh.”

Buổi pháp thoại khép lại trong niềm hoan hỷ của toàn thể đại chúng. Những lời pháp nhũ quý báu như soi sáng con đường tu học - nơi giới luật trở thành suối nguồn bình an, và hạnh nguyện hoằng pháp trở thành lý tưởng sống suốt đời.

Diệu Tường - Quang Phước