Ngày 07/12/2025, nhằm ngày 18/10/Ất Tỵ, chùa Bằng - Linh Tiên tự (phường Hoàng Liệt, Hà Nội) đã diễn ra ngày tu bát quan trai theo lịch tu học hàng tháng với sự tham dự của đông đảo Phật tử gần xa.
Đúng 7h30, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm – Phó Chủ tịch HĐTS, Trưởng Ban Hoằng pháp TƯ GHPGVN, Trưởng BTS GHPGVN thành phố Hà Nội, trụ trì chùa Bằng đã làm lễ niêm hương bạch Phật, yết Tổ và đăng đàn truyền giới cho các hành giả tu tập Bát Quan Trai giới trong ngày tu này.
Sau đó, Hòa thượng đã ban bố thời pháp thoại khai mở ý nghĩa của ngày tu Bát Quan Trai, giúp đại chúng hiểu sâu hơn và xây dựng tâm Bồ đề vững bền trên con đường tu học.
Theo Hòa thượng, Trong Tam tạng Thánh điển, Luật tạng đứng vị trí thứ hai của Pháp bảo, là giới luật do Đức Phật chế định từ sau khi thành đạo cho đến năm thứ 12. Suốt 12 năm đầu, Ngài độ hóa cả hai chúng đệ tử xuất gia và tại gia, và mọi người đều giữ giới thanh tịnh. Đến năm thứ 13, khi số lượng đệ tử tăng thêm và xuất hiện “lục quần Tỳ kheo” thường phạm lỗi, Đức Phật đã chế ra các điều giới tương ứng để ngăn ngừa lầm lỗi.
Trong Giới luật có nhiều cấp độ: Ngũ giới, Thập giới, giới Sa-di, giới Tỳ-kheo (250 giới) và giới Tỳ-kheo-ni (348 giới). Người Phật tử quy y Tam bảo thì phát nguyện giữ Ngũ giới; người xuất gia sống đời phạm hạnh, rời xa gia đình, xem pháp giới chúng sinh là quyến thuộc. Với hạnh Bồ tát theo kinh Phạm Võng, có 10 giới trọng và 48 giới khinh. Với những người chưa đủ duyên giữ trọn Tam quy – Ngũ giới, Đức Phật chế định pháp Bát Quan Trai. Pháp này thông dụng cho những người tại gia, kết duyên lành với Tam Bảo.
Trong đời sống thế tục, con người luôn tất bật với bao lo toan về ăn ở, công việc, gia đình, nối dõi tông đường… nên ít có cơ hội dành trọn thời gian cho tu tập. Bát Quan Trai vì thế trở thành một “ngày nghỉ tâm linh”, để người Phật tử trở về nương tựa Phật pháp, lấy chính niệm và tĩnh tâm làm nơi an trú, lấy lời kinh tiếng kệ làm dưỡng chất nuôi dưỡng tinh thần.
Dù về chùa hay ở tại nhà, một ngày một đêm phát nguyện giữ tám điều giới trai cũng đều mang lại lợi ích lớn. Trong tám điều ấy, có bảy điều là Giới, và một điều là “Trai” – không ăn phi thời, giúp nhiếp tâm thanh tịnh. Giữ được điều nhỏ sẽ nuôi lớn điều lớn; giữ Bát Quan Trai là đang tập hạnh xuất gia, nguyện ra khỏi nhà lửa tam giới.
Hòa thượng dạy: “Một ngày giữ giới thanh tịnh thì cả tháng cũng an lạc, cả năm cũng an lạc.” Đại chúng hãy luôn nhớ lời Sa môn Trí Hải: “Tới cửa từ bi, lòng trần nhẹ bẫng”. Bước vào cổng chùa là buông bỏ muộn phiền, xả ly tham – sân – si – mạn – nghi. Ngày tu Bát Quan Trai chính là một ngày xuất gia, nếu hiểu đúng và thực hành trọn vẹn tám giới.
Hòa thượng cũng nhắc lại lời cổ nhân: “Cơm có canh, tu hành có chúng”. Nghĩa là Đại chúng cùng sách tấn nhau, sống trong tinh thần lục hòa để tăng trưởng công đức. Hòa thượng xem trọng thiện duyên với đại chúng và sự gắn kết giữa Thầy và trò: Thầy cần đại chúng, đại chúng cần Thầy, cùng nương nhau tu tập, “ở đâu là đạo tràng, nơi đó có Phật”.
Hòa thượng nhấn mạnh “Phù xuất gia giả, phát túc siêu phương, tâm hình dị tục, thiệu long Thánh chủng, chấn nhiếp ma quân, dụng báo tứ ân, bạt tế tam hữu”. Có nghĩa rằng: đến đạo tràng, mọi người mặc áo lam, “tâm hình khác đời”, cần dành trọn thời gian cho Giới – Định – Tuệ, không bị cuốn bởi điện thoại hay chuyện thế gian. Khi tâm và hình cùng khác đời, chúng ta mới thật sự đóng được cửa sinh tử, sống hòa hợp như lời Phật dạy, từ đó ngày tu mới có năng lượng, có công đức.
Hòa thượng cũng sách tấn đại chúng rằng: Ngoài đời, con người dễ phạm vào các lỗi như sát sinh, trộm cắp – dù là trực tiếp hay gián tiếp. Ngày tu giúp đóng lại bảy cửa sinh tử, khởi phát Bồ đề tâm kiên cố, tạo nên nếp tu thiện lành: sáng tụng kinh thành thói quen, tháng nào cũng muốn về tu, vắng một ngày liền thấy thiếu. Trên đường tu mỗi hành giả sẽ luôn gặp chướng ngại; nếu biết nhiếp phục thì chướng duyên trở thành thiện duyên. Các vị Tổ luôn nhắc giữ vững Bồ đề tâm, bởi tâm người tại gia dễ dao động. Bồ đề tâm kiên cố thể hiện qua ngày tu. Biết có ngày tu thì sắp xếp công việc, ước vọng để ngày đó được về cùng đạo tràng tu tập. Từ đây tạo thành tập quán, nề nếp tu tập của mỗi cá nhân và đạo tràng.
Cuối thời pháp Hòa thượng nhắn nhủ: “Thầy mong đại chúng giữ gìn pháp Bát Quan Trai để vun bồi tập quán tu tập và Bồ-đề tâm kiên cố. Nhiều ngày, nhiều tháng, nhiều năm – cả đời tuy thân tại gia nhưng tâm vẫn có xuất gia; riêng ngày tu Bát Quan Trai thì cả thân và tâm đều xuất gia, ra khỏi nhà phiền não sinh tử để đạt kết quả tốt. Kinh Lăng Nghiêm dạy: ‘Chế tâm nhất xứ, vô sự bất biện’ – chuyên nhất tâm vào việc gì thì việc đó ắt thành tựu".
Sau thời pháp thoại ý nghĩa mà Hòa thượng truyền trao, đại chúng tiếp tục thành kính hướng về tôn tượng Đức Bản Sư, trì tụng Bổn Môn Pháp Hoa Kinh cầu nguyện Quốc thái dân an, Phật pháp hưng long.
Đến buổi trưa, đại chúng trang nghiêm cử hành nghi thức cúng Quá Đường, thọ dụng cơm chay trong chính niệm, quán tưởng công ơn thí chủ và nuôi lớn tâm từ trong sự an lạc.
Buổi chiều, trước Phật đài trang nghiêm, dưới sự chủ lễ của chư Tôn đức Tăng bản tự, đại chúng tiếp tục hòa mình vào dòng chảy thanh tịnh của Kinh Dược Sư, nhất tâm cầu nguyện cho thân tâm an ổn, bệnh tật tiêu trừ, thiện duyên tăng trưởng. Ngày tu đã khép lại trong niềm hỷ lạc viên mãn, để lại nơi mỗi người năng lượng bình an và tỉnh thức.
Diệu Tường - Vũ Long - Minh Thùy