ĐỘC ĐÁO BIA BẢO THÁP SÙNG THIỆN DIÊN LINH TRÊN NÚI ĐỌI

Ngày đăng: Thứ 5 , 26/06/2025 22:30 .
Diên Linh Tự là ngôi chùa cổ được xây dựng từ thời Lý, tọa lạc trên đỉnh núi Đọi thuộc thôn Nhất Hà, xã Tiên Sơn, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam, nhân dân quen gọi là chùa Đọi. Nơi đây hiện lưu giữ bảo vật quốc gia là Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh, mang nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc.

 
Tấm bia Sùng Thiện Diên Linh - bảo vật quốc gia, ở chùa Long Đọi Sơn.

Sử sách ghi chép, đầu thế kỷ XII, vua Lý Nhân Tông trên đường Ngự du qua Đọi Sơn thấy cảnh sắc ngôi chùa đã bị đổ nát. Qua lời tâu bày của quần thần và cảm xúc trước cảnh sắc hữu tình của tạo hóa, vua Lý Nhân Tông đã cho xây dựng chùa và cây tháp Sùng Thiện Diên Linh năm Hội Tường Đại Khánh thứ 9 (năm 1118), khởi công vào tháng 5 đến mùa thu Thiên Phù Duệ Vũ thứ 2 (năm 1121) thì hoàn thành. Sự kiện này đã được sử sách, đặc biệt là bia ký ghi chép “xác định phương hướng: mặt chùa trông ra sông Kinh, gió lặng mặt sông như lụa biếc dải ra; lưng chùa quay về núi Điệp, mưa tan dáng núi như gấm xanh thêm sáng” với cây bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh và các hạng mục kiến trúc khác.

Tấm bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh thời Lý được tạo tác năm 1121. Bia là hiện vật độc bản, có kích thước lớn nhất thời Lý. Theo các nhà nghiên cứu, tấm bia Sùng Thiện Diên Linh độc đáo bởi hai phần trang trí: Thứ nhất: Trán bia, diềm bia, sườn bia đều thống nhất chạm hình rồng thời Lý theo bố cục đối xứng chầu lá đề, uốn lượn theo dáng hình lá đề, lượn tròn trong hình thoi… ở dưới chân bia chạm hình sóng nước; Thứ hai: đế bia chạm hai đôi rồng cuộn xoắn vào nhau.

Đến nay, hình thức đế bia này chỉ thấy duy nhất ở bia Sùng Thiện Diên Linh. Về văn bia, mặt trước văn bia có 4.257 chữ Hán và có thể chia làm 3 phần. Phần một: Ca ngợi Phật Thích Ca và giáo lý sâu sắc huyền diệu của đạo Phật; Phần hai: Ca ngợi vua Lý Nhân Tông: Từ điềm thiêng lúc đầu thai khi ra đời, vẻ trang nghiêm, tầm hiểu biết tài nghệ sáng chế rùa vàng, tài chế tạo, công vun đắp thắng duyên, việc dựng chùa Phật, uy lực thần vũ, sự lo toan nhiệm màu cho đến những biểu hiện về một thời đại thịnh trị của nhà vua. Văn bia cũng ca ngợi Thái úy Lý Thường Kiệt - một nhân vật lịch sử nổi tiếng thời Lý.

Đặc biệt, văn bia cung cấp thông tin hiếm quý về Hội đèn quảng chiếu bảy ngày bảy đêm ở kinh thành Thăng Long thời Lý, múa rối nước, nghi lễ mật giáo, sửa chùa Diên Hựu (chùa Một Cột) và các trò chơi giải trí dân gian và cung đình; Phần ba: Kể lại quá trình xây dựng tháp Sùng Thiện Diên Linh cùng ngôi chùa và tác dụng to lớn của phúc quả này.

Mặt sau bia khắc năm đoạn văn ở 4 niên đại: Ngày 6 đầu tháng 7 năm Tân Sửu, niên hiệu Thiên Phù Duệ Vũ thứ 2 (năm 1121- tức 20/8/1121). Năm Quang Thuận thứ 8 (năm 1467). Tiết Đoan dương, ngày mồng 5 tháng 5 năm Tân Mão, niên hiệu Hưng Trị thứ 4 đời vua thứ 5 nhà Mạc (năm 1591). Ngày mồng 7 tháng 10 năm thứ 19, niên hiệu Chính Hòa (năm 1698) đời vua Lê Hy Tông.

Cùng với đó, Bia bảo tháp Sùng Thiện Diên Linh có nhiều giá trị lớn cho việc nghiên cứu lịch sử, văn hóa thời Lý. Toàn bộ bia là một tác phẩm nghệ thuật điêu khắc hoàn hảo, phản ánh mỹ thuật và kỹ thuật thời Lý đạt đến đỉnh cao rực rỡ. Bài minh trên bia phản ánh văn chương thời Lý với lối văn biền ngẫu cầu kỳ, phức tạp, mang đặc trưng của văn chương thời Lý.

Nội dung minh văn phản ánh các đức tính cao cả, tốt đẹp của vua Lý Nhân Tông, phản ánh tinh thần sùng Phật của Đại Việt thời Lý, phản ánh một nghi lễ và lễ hội đặc sắc của thời Lý. Đây cũng là văn bản gốc duy nhất còn lại của thời Lý trong đó có nói đôi chút về Kinh đô Thăng Long như Đoan Môn, Cấm Thành, chùa Diên Hựu (chùa Một Cột). Mình văn bia còn trực tiếp miêu tả tháp Sùng Thiện Diên Linh với nhiều chi tiết đặc sắc mà ngày nay ta không còn thấy được. Điều này giúp ích rất nhiều cho việc nghiên cứu tháp Lý, Phật giáo Lý…

Trải qua các thời Lê Sơ, Mạc, Nguyễn, chùa Đọi Sơn đã nhiều lần được khôi phục. Lần tu bổ lớn nhất vào thời Nguyễn, quy mô chùa trên 100 gian lớn nhỏ, kiến trúc theo kiểu “nội công, ngoại quốc”. Tháng 3 năm 1947, chùa Đọi Sơn thêm một lần bị chiến tranh phá hủy. Sau năm 1954, chính quyền và nhân dân xã Đọi Sơn đã tiến hành tu bổ, lần lớn nhất vào năm 1958 đã hoàn tất những công trình chính tại đây. Năm 1992, chùa Đọi Sơn được Bộ Văn hóa Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Năm 2018, chùa Đọi Sơn được Thủ tướng Chính phủ quyết định xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt.

Đến nay, trải qua bao biến cố của lịch sử, dẫu chùa xưa tháp cũ không còn, nhưng kết quả khai quật khảo cổ tại chùa Đọi Sơn đã phát lộ những dấu tích kiến trúc với những lớp nền móng, kè đá cùng hàng nghìn cổ vật thời Lý, như: gạch ngói, chân tảng, xà dầm, con giống... Đặc biệt, tấm bia Sùng Thiện Diên Linh, đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận là Bảo vật quốc gia cùng sáu pho tượng Kim Cương chạm khắc bằng đá nguyên khối là những đại diện tiêu biểu của nghệ thuật điêu khắc thời Lý.


ĐÀO PHƯƠNG


Các tin bài, hình ảnh, thư từ muốn đăng lên Website: chuathien.vn xin gửi vào địa chỉ: chuathien2014.@gmail.com
Ý kiến của bạn 0
Hãy sử dụng tiếng Việt có dấu khi viết bài và điền đầy đủ thông tin. Bình luận của bạn sẽ được phản hồi trong thời gian sớm nhất

Đăng ký học

Lĩnh vực quan tâm chính là gì?
Số lượngTỷ lệ
247( 13 %)
59( 3 %)
23( 1 %)
36( 2 %)
1505( 80 %)
Số người tham gia bình chọn: 1870
Lần bình chọn đầu tiên: Thứ 5 , 18/04/2013 17:12
Lần bình chọn sau cùng: Thứ 6 , 08/08/2025 04:54

Tin liên quan

Thông báo

LỄ PHÁT ĐỘNG CẤP QUỐC GIA CHƯƠNG TRÌNH VẬN ĐỘNG ỦNG HỘ NHÂN DÂN CUBA

Hiện nay, Cuba đang đối mặt với nhiều khó khăn do ảnh hưởng kéo dài của dịch bệnh, thiên tai và chính sách bao vây, cấm vận. Người dân, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi, rất cần sự sẻ chia từ bạn bè quốc...
Chi tiết »

Tọa đàm: Vua Phật Trần Nhân Tông - Cuộc đời và sự nghiệp hoằng pháp

Tọa đàm: Vua Phật Trần Nhân Tông - Cuộc đời và sự nghiệp hoằng pháp
Chi tiết »

GHPGVN HƯỚNG VỀ NGÀY THƯƠNG BINH - LIỆT SĨ 27/7: THỂ HIỆN ĐẠO LÝ TRI ÂN, BÁO ÂN CỦA NGƯỜI CON PHẬT

Nhân dịp kỷ niệm 78 năm Ngày Thương binh - Liệt sĩ (27/7/1947 - 27/7/2025), Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam đã ban hành công văn số 344/HĐTS-VP1 đề nghị các Ban, Viện Trung ương, Ban Trị sự GHPGVN các tỉnh, thành phố...
Chi tiết »

Bài viết của Phật tử

NGƯỜI THẦY CÓ “TẤM LÒNG VÀNG” GIEO HẠT GIỐNG TỪ BI, TRÍ TUỆ CHO ĐỜI

Bài viết của Phật tử Nguyễn Thị Chắt Thọ - Pháp danh : Diệu Minh về người Thầy đáng kính Đại Đức Thích Chánh Thuần Phó Thư ký Ban Hoằng pháp GHPGVN thành phố Hà Nội, trụ trì chùa Phúc Lâm -...
Chi tiết »

Đại đức Thích Chánh Thuần - đọc văn tế Nguyễn Trãi

Đại đức Thích Chánh Thuần - đọc văn tế Nguyễn Trãi
Chi tiết »

Tuyên đọc bức Thông điệp của Đức pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam năm 2020

Tuyên đọc bức Thông điệp của Đức pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam năm 2020
Chi tiết »

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm - đầu xuân đi chùa lễ Phật như thế nào cho đúng.

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm - đầu xuân đi chùa lễ Phật như thế nào cho đúng. 
Chi tiết »

Mời quảng cáo

Pháp âm

Tin tức mới

VĂN TẾ ANH HÙNG LIỆT SĨ Qua các thời kỳ lịch sử đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp độc lập tự do của dân tộc

Truyền thống con Rồng, bốn nghìn năm chính khí hiên ngang, giữ vững trời Nam, dựng nền độc lập. Dòng dõi cháu Lạc, muôn vạn kiếp trung can bất khuất, mở mang cõi Việt, vượt sóng vươn mình. Thế hệ hậu côn hôm...
Chi tiết »

Xây dựng lòng thương yêu mỗi ngày

Dù bạn ở bất cứ thời đại, tôn giáo hay chủ nghĩa nào đi nữa thì thế giới của lòng thương yêu, bao dung, tha thứ, hiểu biết luôn là niềm mơ ước, khao khát của tất cả con người.  
Chi tiết »

LẠNG SƠN: BAN TRỊ SỰ PHẬT GIÁO TỈNH CHÚC MỪNG THÀNH CÔNG ĐẠI HỘI ĐẢNG BỘ CÔNG AN TỈNH

Trong không khí chào mừng thành công Đại hội đảng bộ các cấp. Chiều ngày 13/08/2025, Lãnh đạo Thường trực Ban Trị sự GHPGVN tỉnh Lạng Sơn đến thăm, chúc mừng thành công Đại hội Đảng bộ Công an tỉnh Lạng Sơn và...
Chi tiết »

THÔNG BẠCH ĐẠI LỄ VU LAN BÁO HIẾU NĂM 2025 CỦA HỘI ĐỒNG TRỊ SỰU GHPGVN

Hôm nay, ngày 15/8, Ban Thường trực Hội đồng Trị sự GHPGVN đã ban hành Thông bạch số 374/TB-HĐTS về việc tổ chức Đại lễ Vu lan Báo hiếu Phật lịch 2569 - Dương lịch 2025: Lan tỏa đạo hiếu, tri ân cha mẹ và tiền nhân.
Chi tiết »

Đăng ký học

Lĩnh vực quan tâm chính là gì?

Thống kê truy cập

00000006

Hôm nay: 2340

Hôm qua: 11187

Tháng này: 66649

Tháng trước: 104873

Tất cả: 6133106


Đang online: 8
IP: 216.73.216.1
Mozilla 0.0