Trong truyền thống Phật giáo Nam truyền và Tây Tạng, việc tổ chức lễ Vesak nhằm kỷ niệm 3 sự kiện trọng đại: Đản sinh, Thành đạo và Nhập diệt của Đức Phật. Theo truyền thống Phật giáo Đông Á, mỗi sự kiện thường những ngày lễ riêng biệt, được gọi là ngày Đản sinh, ngày Thành đạo và ngày Nhập Niết-bàn.
Tên Vesak bắt nguồn từ tên của tháng thứ tư trong lịch Ấn Độ, ngày nay được gọi là Vaisakha. Ngày lễ rơi vào ngày trăng tròn và có thể diễn ra bất cứ lúc nào từ cuối tháng 4 đến đầu tháng 6 theo lịch Gregorian. Từ năm 1950, nhiều nước châu Á tổ chức kỷ niệm ngày Vesak Quốc tế và cho đến năm 1999, Liên Hiệp Quốc đã chính thức công nhận Vesak là ngày lễ quốc tế.
Trong lễ kỷ niệm Vesak, những người Phật tử có thể kiêng ăn thịt hoặc uống rượu, họ dọn dẹp nhà cửa, bố thí cho người nghèo và người xuất gia, đồng thời quan tâm nhiều hơn đến việc làm việc thiện và tích lũy công đức.
Sau hai năm im ắng vì đại dịch Covid-19, năm nay, các hoạt động nhằm kỷ niệm ngày Đại lễ Vesak như được hồi sinh và diễn ra một cách quy mô tại nhiều quốc gia trên thế giới.
Tôn tương Đức Phật đản sinh tại Bồ Đề Đạo Tràng
Ấn Độ: Nhiều hoạt động diễn ra tại các thánh tích gắn liền với cuộc đời Đức Phật
Liên đoàn Phật giáo Quốc tế (IBC) phối hợp với Hiệp hội Văn hóa Phật giáo Himalaya (HBCA) tổ chức sự kiện tại Bảo tàng quốc gia, New Delhi để kỷ niệm ngày Đại lễ Vesak của Phật giáo.
Bà Meenakashi Lekhi, Bộ trưởng Bộ Văn hóa và Đối ngoại của Ấn Độ cho biết, thông điệp của Đức Phật về hòa bình, bất bạo động và con đường của chân lý vẫn phù hợp với thời đại ngày nay và không khác gì với 2.500 năm trước. Nhân loại không những nên kế thừa mà còn phải phát triển kho tàng này như đã thực hiện trong nhiều thế kỷ.
Phát biểu nhân Đại lễ Phật đản Vesak Purnima tại Bảo tàng quốc gia, nơi lưu giữ xá-lợi của Đức Phật, bà Lekhi kêu gọi các hội chúng hãy chuyển từ ý tưởng sang hành động. Bộ trưởng nói thêm rằng dưới triều đại của Samrat Ashok, một số nhà sư đã truyền bá giáo lý của Đức Phật đến một số quốc gia. “Vì vậy, tất cả chúng ta đều được kết nối với nhau thông qua huyết thống, tư tưởng và văn hóa. Thông điệp của Đức Phật vẫn còn giá trị cho đến ngày nay: hãy tử tế trong suy nghĩ và hành động, và thực tập chánh nghiệp trong đời sống của chính bản thân mình”, bà nhấn mạnh.
Sau đó, lễ cầu nguyện cho sự đoàn kết và hòa hợp của quốc gia và hòa bình thế giới đã được tổ chức trước xá-lợi của Đức Phật được đặt tại Bảo tàng quốc gia.
Cũng vào ngày 5-5, tại Bodh Gaya, thuộc bang Bihar của Ấn Độ, tất cả khuôn viên của tháp Đại Giác (nơi Đức Phật thành đạo) đều được chiếu sáng và trang hoàng cờ hoa một cách lộng lẫy. Các nghi thức cầu nguyện và cúng dường được thực hiện dưới cội bồ-đề lịch sử. Nhiều đoàn diễu hành rước Phật dọc các con phố dài đã thu hút sự tham gia của rất nhiều Phật tử đến từ khắp nơi trên thế giới.
Tại một số nơi như Kushinagar, Leh,… cũng diễn ra nhiều hoạt động ý nghĩa để kỷ niệm Đại lễ Vesak sau hai năm vắng bóng.
Tất cả khuôn viên của tháp Đại Giác (nơi Đức Phật thành đạo) đều được chiếu sáng và trang hoàng cờ hoa một cách lộng lẫy
Sri Lanka: Tổng thống gửi thông điệp đoàn kết nhân ngày lễ Vesak
Trong tình hình khủng hoảng kinh tế nặng nề ảnh hưởng đến mọi mặt trong đời sống của người dân Sri Lanka, vừa qua, Tổng thống Ranil Wickremesinghe của quốc gia Phật giáo này đã nhấn mạnh thông điệp rằng những triết lý trong lời dạy của Đức Phật sẽ giúp ích cho tình hình của đất nước.
Các Phật tử ở Sri Lanka kỷ niệm Vesak bằng cách thực hiện các nghi lễ tôn giáo, cúng dường và diễu hành, nghe pháp, treo đèn lồng và một số hoạt động khác. Các khu tổ chức Vesak đã được thành lập ở một số địa điểm, chẳng hạn như Thotalanga, Kiribathgoda, Kelaniya, Maharagama, Kottawa và Rajagiriya, trong khi lễ hội Vesak cấp quốc gia sẽ diễn ra tại quận Puttalam.
Tổng thống Sri Lanka Ranil Wickremesinghe đã chia sẻ rằng triết lý của Đức Phật sẽ giúp ích trong thời kỳ khủng hoảng kinh tế và kêu gọi mọi người cùng nhau đoàn kết để vượt qua tình hình khó khăn này. Ông nhấn mạnh rằng: “Vào thời điểm đất nước gặp khủng hoảng kinh tế chưa từng có trong lịch sử, triết lý vượt thời gian của Đức Phật trở thành nguồn an ủi vô cùng lớn. Vì vậy, trong thời điểm khó khăn này, điều cấp thiết là phải vượt lên trên mọi sự khác biệt, và cùng nhau đoàn kết và phụng sự như lời dạy của Đức Phật để vượt qua những nguy hiểm rình rập và xây dựng một cuộc sống bình thường trở lại”.
Ông cũng nhấn mạnh: “Vào dịp thiêng liêng này, chúng ta hãy noi theo tấm gương tôn giáo này, cũng như bày tỏ lòng kính ngưỡng đối với sự giác ngộ của Đức Phật bằng cách đoàn kết để xây dựng lại một quốc đảo Sri Lanka thịnh vượng. Cầu mong vầng trăng tròn hôm nay sẽ xua tan bóng tối vô minh khỏi cuộc sống của chúng ta và soi sáng cho chúng ta trên con đường phục hưng đất nước”.
Sri Lanka đã trả tự do cho 988 tù nhân vào ngày 5-5 vừa qua, theo lệnh ân xá của Tổng thống để đánh dấu Ngày Vesak, sự kiện tôn giáo quan trọng nhất đối với các Phật tử. Ủy viên của Bộ Nhà tù kiêm phát ngôn viên Chandana Ekanayake nói với truyền thông rằng lệnh ân xá được Tổng thống Ranil Wickremesinghe ban hành theo quyền hạn được trao cho ông theo Điều 34 của Hiến pháp đất nước, dựa trên một số điều khoản nhất định. Sri Lanka thường ân xá cho các tù nhân vào Ngày Độc lập và trong các sự kiện tôn giáo lớn của đất nước.
Indonesia: Vesak được tổ chức tại ngôi chùa Phật giáo lớn nhất thế giới
Hôm 1-4 vừa qua, các Phật tử Indonesia kỷ niệm Ngày Vesak tại ngôi chùa Phật giáo lớn nhất thế giới. Hơn 1.000 Phật tử khoác màu bạch y đã tham gia một buổi đám rước quy mô tại ngôi chùa Borobudur ở Trung Java để đánh dấu sự kiện trọng đại này sau hai năm kể từ khi đại dịch bùng phát. Thánh tích Borobudur có từ thế kỷ thứ IX là một trong những di tích Phật giáo quan trọng của Phật giáo.
Đại lễ Vesak 2023 tại Borobudur, Indonesia
Trước khi đại dịch bùng phát, mỗi năm sẽ có 40.000 tín đồ Phật giáo từ khắp đất nước và thế giới sẽ tập trung tại Borobudur để chào mừng ngày Đại lễ Vesak. Ông Tanto Soegito Harsono, trưởng ban tổ chức sự kiện và lãnh đạo khu vực của tổ chức Phật giáo lớn nhất tại Indonesia cho biết: “Là những người con của Đức Phật, chúng tôi rất hạnh phúc khi có thể cử hành ngày lễ Vesak thiêng liêng tại ngôi chùa Borobudur cổ kính, đây là ngôi chùa được xây dựng theo mô hình Mandala lớn nhất thế giới còn sót lại cho đến ngày nay”.
Indonesia là quốc gia có số dân theo đạo Hồi đông dân nhất thế giới, cũng là quê hương của khá nhiều người theo Phật giáo, Thiên Chúa giáo và các nhóm tôn giáo thiểu số khác. Nhiều thế kỷ trước, phần lãnh thổ này của trung tâm Java được cai trị bởi các vương quốc theo Phật giáo và Ấn Độ giáo, những di sản văn hóa của họ, đặc biệt là các ngôi chùa và các tôn tượng Phật giáo vẫn còn lưu lại rải rác khắp khu vực.
Trong các lễ kỷ niệm Ngày Vesak năm nay, các nhà tổ chức cho biết số người tham gia được giới hạn ở mức khoảng 1.200 người cho buổi lễ trong ngày. Vào buổi tối, 2.022 chiếc đèn lồng được thắp sáng và thả lên bầu trời từ phía trên của ngôi chùa.
Christina, một sinh viên đại học 20 tuổi đến từ Tangerang, một thành phố gần thủ đô Jakarta, đã tham gia lễ kỷ niệm Vesak hai lần trước đó. Cô hy vọng năm nay sẽ đánh dấu sự trở lại của các lễ hội thường niên ở Borobudur. Christina cho biết: “Năm nay tôi được tham gia với tư cách là thành viên ban nhạc diễu hành của WALUBI trong cuộc diễu hành. Đại lễ Vesak ở Borobudur thực sự rất có ý nghĩa đối với tôi”.
Hoa Kỳ: Nhà Trắng tổ chức Đại lễ Vesak lần thứ ba
Vào thứ Sáu (ngày 5-5) vừa qua, Nhà Trắng đã tổ chức lễ Vesak thường niên lần thứ 3 tiếp tục truyền thống tổ chức ngày lễ kỷ niệm sự Đản sinh, Thành đạo và Nhập diệt của Đức Phật. Năm nay, các đại sứ từ các quốc gia như Campuchia, Ấn Độ và Nepal cũng tham gia vào sự kiện đặc biệt này.
Vesak 2023 là lần thứ 3 Đại lễ này được tổ chức tại Nhà Trắng
Joe Biden đã trở thành Tổng thống đầu tiên trong lịch sử Hoa Kỳ chính thức tổ chức lễ kỷ niệm Vesak tại Nhà Trắng vào tháng 5 năm 2021, khi các nhà lãnh đạo từ ba truyền thống lớn của Phật giáo là Nam tông, Bắc tông và Kim cương thừa, tụ họp lại với nhau trong không khí trang nghiêm của buổi lễ. Đệ nhị Phu quân Douglas Emhoff cũng đã có mặt và dành nhiều hoạt động để cúng dường Đức Phật.
Đệ nhị Phu quân Douglas Emhoff hành lễ cúng dường trong Đại lễ Vesak 2023 tại Nhà Trắng, Mỹ
Tuy nhiên, trong khi các lần tổ chức trước đây của buổi lễ Vesak tại Nhà Trắng được tổ chức ở quy mô nhỏ do hạn chế về đại dịch, thì năm nay những người tham gia bao gồm nhiều đại sứ và đại biểu từ các đại sứ quán Campuchia, Ấn Độ, Indonesia, Mông Cổ, Nepal, Sri Lanka và Thái Lan.
Một quan chức của quốc gia này cho biết khi tổ chức sự kiện Vesak tại đây, Nhà Trắng hy vọng những người Phật tử trên khắp đất nước sẽ biết rằng: “Nhà Trắng nhìn thấy, nghe thấy và thực sự coi trọng ngày lễ thiêng liêng của họ”.
Được biết Đại lễ Vesak Liên Hiệp Quốc 2023 được tổ chức tại Đại học Mahachulalongkornrajavidyalaya, Thái Lan vào ngày 31-5 và 1-6-2023 với chủ đề “Trí tuệ Phật giáo đối phó các vấn nạn toàn cầu” (Buddhist Wisdom Coping with Global Crises).
Thiện Quang tổng hợp