ĐỨC PHÁP CHỦ THÍCH PHỔ TUỆ - GƯƠNG SÁNG THIỀN MÔN.

Ngày đăng: Thứ 2 , 18/08/2025 07:59 .

Đại đức Thích Chánh Thuần

Giữa cuộc sống bộn bề nhộn nhịp, giữa dòng đời nhiều biến động đổi thay, trong nhịp sống tương tục thăng trầm của vòng xoáy vô thường, vẫn có một con người an nhiên tự tại, thanh tịnh, mộc mạc giữa chốn thiền môn đầy vị đạo - làm gương sáng thiền gia, làm giường cột – đống lương Phật pháp, làm chỗ dựa niềm tin cho hàng Tăng Ni Phật tử, đó chính là đức đệ tam Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam – Đại lão hòa thượng Thích Phổ Tuệ.

         Đức đệ tam pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam – Đại lão hòa thượng Thích Phổ Tuệ, trụ trì chùa Viên Minh, xã Quang Lãng, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội là một bậc pháp khí thiền gia, bậc chân tu thực học, luôn lấy việc vượt sinh tử làm trọng, việc độ sinh làm cốt yếu; lấy giới luật làm đầu, trí tuệ làm sự nghiệp; Bên ngoài Ngài thể hiện khí chất khoáng đạt, từ hòa, bao dung; bên trong lại tinh nghiêm giới luật, tinh cần, thanh bần, thủ đạo, thiểu dục tri túc, một lòng hướng Phật, chẳng màng danh lợi, phú quý. Cuộc đời phạm hạnh của Đại lão hòa thượng luôn toát lên sự giải thoát an lạc, tinh thần hướng thượng, tận tâm tu tập, hết lòng phụng sự chúng sinh.
         Đại lão hòa thượng Thích Phổ Tuệ, có thế danh là Bùi Văn Qúy, sinh ngày 12 tháng 4 năm 1917, tại làng Phùng Thiện, xã Khánh Tiên, huyên Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình. Ngài xuất gia năm 9 tuổi - 1925 tại chùa Phúc Long, thôn Phú An, xã Khánh Phú, huyện Yên Khánh, tỉnh ninh Bình. Năm 1929 Đức pháp chủ đến học đạo với sư tổ Thích Nguyên An – chùa Vọng, xã Yên Đồng, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định. Ngài thụ giới sa di năm 1932 tại trường hạ chùa Đông Cao, huyện Nghĩa Hưng Nam Định; Năm 1934, Đại lão Hòa thượng đến học đạo với tổ Quảng Tốn – trưởng sơn môn Đa Bảo, một bậc cao tăng xuất chúng đương thời - trụ trì chùa Viên Minh, xã Quang Lãng, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội. Năm 20 tuổi(1936), Ngài được thụ Cụ Túc giới và Bồ Tát giới tại Đại giới đàn Tổ đình Viên Minh, do Sư tổ Thích Quảng Tốn làm Đàn đầu Hòa thượng   Từ năm 1937 đến 1950, Ngài đến sam học với các bậc cao tăng tại sơn môn Tế Xuyên, tổ đình Hương Tích. Năm 1950 đến 1953, Hòa thượng học đạo với hòa thượng Tố Liên tại chùa Quán Sứ, Hà Nội. Ngài là một trong những học trò ưu tú, được hòa thượng Tố Liên gửi ra nước ngoài, xuất dương tu học, để lấy kinh nghiệm tri thức phục vụ đạo pháp dân tộc. Duyên lành xuất dương không hội đủ, Đại lão hòa thượng lui về chùa Kim Đới, xã Hữu Bằng, huyện Kiến Thụy, thành phố Hải Phòng – một ngôi chùa quê đổ nát, xuống cấp trầm trọng, để khổ hạnh hành đạo, công phu tu tập, nghiên cứu kinh điển, giáo hóa nhân dân hướng đạo và vun đắp tinh thần yêu nước cho họ
         Năm 1958 đến nay, Hòa thượng trở về chùa Viên Minh, xã Quang Lãng, huyện Phú Xuyên, thành phố Hà Nội tu học với hòa thượng Quảng Tốn. Năm 1961, sư tổ Thích Quảng Tốn viên tịch, Đức Pháp chủ kế đăng trụ trì chùa Viên Minh, trở thành vị tổ thứ 3 của tổ đình Viên Minh, trưởng sơn môn Đa Bảo.

Năm 1987, Các bậc cao Tăng của Giáo hội Phật giáo Việt Nam đọc được tác phẩm “Dư âm Bát nhã” do đức Pháp chủ viết. Thông qua nội dung cuốn sách, các tổ sư đánh giá: Tác giả cuốn sách là một bậc pháp khí thiền gia, bậc Tăng tài của giáo hội. Nội dung tác phẩm, thể hiện chiều sâu học thuật, sự uyên thâm về triết lý, sự khoáng đạt trong tư duy, sự thấu triệt pháp duyên khởi, sự chứng ngộ vô thường, sự tinh thông tam tạng; sự khoát thước về nhân cách, sự cao thượng trong phẩm giá, sự thanh bạch về phạm hạnh, với một tâm từ bi rộng lớn, một lý tưởng “Thiệu long Phật chủng, phát túc siêu phương”, nhưng vẫn nhẹ nhàng, an lạc, thanh tao, dạo trong cảnh giới vô thường, phiền lụy mà vẫn ung dung tự tại.
Các bậc cao tăng giáo hội đều khâm phục: “Phật giáo có một bậc cao Tăng xuất chúng, nhưng lại bình dị tu hành ẩn dật nơi thôn giã, làm nông, đi cày”. Chính vì vậy, Đức Đệ nhất Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam cử ba vị cao tăng là Cố Hòa thượng Thích Kim Cương Tử, Cố Hòa thượng Thích Thiện Siêu và Cố Hòa thượng Thích Tâm Thông về Tổ đình Viên Minh mời Ngài lên Hà Nội chủ trì hiệu đính Đại tạng kinh Việt Nam và tham gia các hoạt động Phật sự của Giáo hội.

Chư tôn đức trung ương Giáo hội đến chùa Viên Minh thỉnh Đại lão hòa thượng Thích Phổ Tuệ ra Trung ương Giáo hội làm việc, đến đầu đường cái vào chùa, gặp hình ảnh một ông cụ: mặc bộ quần áo nâu bạc có nhiều mảnh vá, đầu đội nón mê, một tay cầm dây trạc thả trâu, một tay cầm cuốn sách đọc. Chư tôn đức hỏi: Cụ cho chúng tôi hỏi, đường vào chùa Giáng? Hòa thượng Thích Phổ Tuệ ôn tồn chỉ đường rồi về chùa qua lối cổng sau. Khi tiếp kiến Hòa thượng đệ tam Pháp chủ, chư tôn đức Trung ương giật bắn mình bất ngờ, vì, ông lão chăn trâu vừa rồi chính là Hòa thượng Thích Phổ Tuệ. Càng bất ngời hơn khi biết được Ngài chính là bậc Long tượng nối tiếp đèn thiền tổ sư Nguyên Uẩn, Quảng Tốn, thực tu thực chứng, từng cầu học với hòa thượng Tố Liên, sam học tại tổ đình Tế Xuyên, Hương Tích, Bổ Đà, Đa Bảo, Khê Hồi… khắc ván gỗ in kinh điển, trùng sang kinh điển Phật giáo, làm trung tâm tư liệu Phật giáo, mở lớp dạy học Tăng chúng sơn môn, duy trì hạ trường, đặc biệt thông tam tạng, có kiến thức hết sức uyên bác, nhưng lại sống ẩn dật thôn dã trong hình ảnh thiền sư nông tăng thanh bần thủ đạo. Chư tôn đức đánh giá, “Đại lão hòa thượng Thích Phổ Tuệ chính là một bậc cao Tăng xuất chúng của Phật giáo Việt Nam qua mọi thời đại, là vật báu trong chốn Tăng già”.
Kể từ lúc ra Trung ương công tác Phật sự, Đại lão hòa Thượng Thích Phổ Tuệ bắt đầu tham gia sâu rộng hơn vào công việc Giáo hội, lần lượt trải qua các chức vụ công việc Phật sự: Trưởng ban Trị sự Phật giáo tỉnh Hà Tây; Hiệu trưởng Trường Trung cấp Phật học Tỉnh Hà Tây; Ủy viên Kiểm soát Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Phó Trưởng ban Giáo dục tăng ni trung ương, Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự, Phó Ban Tăng sự Trung ương GHPGVN; Phó Pháp Chủ kiêm Chánh Thư ký Hội đồng Chứng minh Giáo hội Phật giáo Việt Nam; Viện trưởng Phân viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam tại Hà Nội; Tổng Biên tập Tạp chí Nghiên cứu Phật học Phân viện Nghiên cứu Phật học Việt Nam – Hà Nội; làm đường chủ các trường hạ thành phố Hà Nội và nhiều trường hạ trên cả nước; làm giới sư, Đàn đầu hòa thượng trao truyền giới pháp cho hàng nghìn Tăng Ni. Từ năm 2007 đến nay, Đại lão hòa thượng được Tăng Ni Phật tử cả nước suy tôn ngôi vị Pháp chủ giáo hội Phật giáo Việt Nam.

         Tại chùa Viên Minh, Đức pháp chủ công phu tu tập, nghiên cứu kinh điển. Thời khóa hàng ngày của Ngài duy trì đều đặn 6 thời công phu tu tập: 20 giờ tối đức Pháp chủ trì tĩnh, 2 giờ sáng thức giấc nghiên cứu kinh điển; 4h sáng tụng trì đại bi, thập chú, niệm Phật; thời gian còn lại trong ngày Đức Pháp chủ chấp lao, phục dịch, làm các Phật sự, phục vụ tín ngưỡng, làm đồng ruộng, nông nghiệp, cày cấy, mở các lớp dạy học Phật pháp cho Tăng Ni bốn phương đến sam học. Với quan điểm “nhất nhật bất tác nhất nhật bất thực” – một ngày không làm thời một ngày cũng không ăn, Đức pháp chủ duy trì đời sống tu tập như vậy suốt cả cuộc đời hành đạo của mình: 87 Tuổi, Ngài vẫn đi cày ruộng, làm nông nghiệp duy trì cuộc sống tại chùa; 100 tuổi ngoài đêm đêm vẫn 2 giờ khua thức giấc dùi mài kinh sử, trọn đời phạm hạnh tu hành giữ trong mình nếp sống mộc mạc của lão nông tăng thanh bần thủ đạo bên mái chùa quê. Dù ở cương vị nào đi chăng nữa, Đại lão hòa thượng vẫn tự mình qoét rọn chùa chiền, lao động, làm ruộng vườn, chấp tác cúng Phật như chú tiểu chùa.
Pháp tu của Đức pháp chủ tại chùa Viên Minh rất đơn giản, đó là “lệch kê, lấm rửa”. Nghĩa là lệch chỗ nào kê chỗ đó, lấm chỗ nào rửa chỗ đó. Cho nên các công việc cày cấy, chấp tác, lao động, làm ruộng vừa của Đức Pháp chủ… đều được Ngài diệu dụng thành pháp môn tu tập đối trị thân tâm. Phật vốn tại tâm, tâm thanh tịnh thì tâm đồng tâm chư Phật. Và pháp môn rốt giáo nhất của Đức pháp chủ chính là tìm ra ông Phật tại tâm
         Đức đệ tam Pháp chủ, không chỉ là biểu tượng của tinh thần trí tuệ, mà còn hội đủ các giá trị từ bi, yêu thương- muôn loài. Mỗi khi về đến cổng chùa, Đức pháp chủ lại gọi chó mèo bằng những câu thân thương “Các cháu của cụ đâu rồi, các cháu của cụ đâu rồi”. Hay khi khi chúng bị bệnh, Đức Pháp chủ mang tất cả những loại thuốc bổ tốt nhất của chùa chữa trị cho chúng. Đức Pháp chủ thường xoa đầu chó mèo nói chuyện với chúng, gọi chúng bằng “chú mình”. Ngài cũng thường xuyên tự tay chăm sóc các con vật nuôi ở chùa, cho chúng ăn, tắm và chữa bệnh cho chúng. Năm 2005, chùa có con chó bị bệnh, Đức pháp chủ tự tay tắm, chăm sóc, chữa bệnh, mang nhưng loại thuốc bổ tốt nhất chùa có để chữa trị cho nó. Khi nó chết, Ngài cũng tự tay mình chôn cất cẩn thận ở phía sau vườn chùa. Với mọi người, con vật là con vật, nhưng đối với Đức Pháp chủ, con vật được trân trọng bình đẳng về mặt Phật tính. Vì tinh thần từ bi của Đức pháp chủ không chỉ thể hiện giữa con người với con người mà bao trùm cả khắp muôn loài chúng sinh
         Trong tư tưởng tu tập và học thuật, đức Pháp chủ tu tập dựa trên nền tảng tinh thần kinh A Hàm, kinh Ni Ka Ya; lấy giới luật làm đầu, dùng tư tưởng kinh Bát Nhã khai mở giáo pháp đại thừa; lấy tinh thần kinh Lăng Nghiêm soi thấu vạn pháp; dựa vào kinh Hoa Nghiêm chiêm nghiệm sự chứng đắc; đọc Duy Ma để nhìn nhận vạn pháp dung thông,   thâm nhập kinh Pháp Hoa để hiển thị giáo lý chân thừa. Đức pháp chủ từng cảm thán:
Nhà chùa tết nhất nghĩ mà vui
Lộc Phật ban cho đủ mọi mùi
Giò thủ Lăng Nghiêm Viên Giác Bánh
Trè Ba La Mật Pháp Hoa Sôi
Kìa mâm Bảo tích đầy trăm vị
Nọ đũa Kim Cương sắp mấy đôi
Chiếu giải luật nghi nhà trượng thất
Bạn cao Tăng đạo thỉnh lên ngồi
Đối với Đức Pháp chủ, việc hành trì, nghiên cứu, thâm nhập kinh Lăng Nghiêm, Viên Giác, Pháp Hoa, Bảo Tích, Kim Cương... như những món ăn pháp thực diễn ra thường nhật. Nhưng cho dù hành trì kinh nào, pháp môn nào, thì Đức pháp chủ vẫn coi trọng việc hành trì giới luật, tu tâm, sửa tính, tìm được giá trị con người, giá trị Phật Pháp. Đức Pháp chủ quan niệm : « Tu để đoạn diệt sinh tử, tu để thành Phật, tu để phổ độ quần sinh » ; « Học để làm người, học để làm Phật, học để phụng sự Phật pháp, phụng sự cuộc đời, hóa độ chúng sinh ». Chính vì thế, Đức Pháp chủ luôn khảng định : Sống được bao nhiêu năm không phải là thước đo giá trị của đời người. Vấn đề là sống để thực hiện sứ mệnh gì, mang lại lợi ích gì cho đời, cho đạo ». Quan điểm tu học và câu hỏi lớn này, Đức Đệ Tam Pháp chủ đã tự chất vấn bản thân từ năm 9 tuổi xuất gia học đạo. Và cả đời tu phạm hạnh, đến lúc viên tịch, xả báo an tường Đức Pháp chủ đã trả lời trọn vẹn câu hỏi đó. Chính sứ mệnh Ngài mang trong mình, giá trị Ngài mang lại cho đạo, cho đời, nên Đại lão Hòa thượng được Tăng Ni cả nước suy tôn ngôi vị Đệ tam Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam.
         Ngài được gọi là « Bậc luật sư », « bậc tam tạng pháp sư », mẫu mực trong việc thông thuộc luật học, tinh thông tam tạm. Trong sự nghiệp nghiên cứu, phiên dịch kinh điển, Đức Pháp chủ phiên dịch nhiều bộ kinh đại thừa trong đại tạng kinh Việt Nam như kinh Bách Dụ, Phật tổ Tam Kinh, Luật tứ phần, kinh Di đà, Di Đà Viên Trung, biên tập đại tạng kinh Việt Nam. Đức pháp chủ cũng là tác giả của nhiều cuốn sách như : Dư âm Bát Nhã, Đề cương kinh Pháp Hoa, Phật học là tuệ học, ý nghĩa kinh Dược sư, Phật học thưởng thức… Mỗi tác phẩm của Đức pháp chủ, đều thể hiện sự uyên thâm về giáo pháp, chiều sâu về sự tu tập. Và hơn hết là những thực nghiệm trong đời sống phạm hạnh tu hành.
         Trên cương vị pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam – là bậc thạch trụ đống lương Phật pháp, Đức pháp chủ đã lấy đời sống phạm hạnh của mình làm tấm gương sáng thiền gia, làm khuôn mẫu cho Tăng chúng, định hướng về mặt giáo pháp tu tập cho Tăng Ni Phật tử cả nước. Nhờ vậy, đã góp phần không nhỏ trong việc đưa Phật giáo Việt Nam phát triển trong lòng Đạo pháp – Dân tộc.
         Trong suốt cuộc đời hành đạo tại Tổ đình Viên Minh, cũng như quá trình tham gia các hoạt động Phật sự của Giáo hội và xã hội, Đại lão Hòa thượng đã có nhiều đóng góp cho Đạo pháp và Dân tộc. Công đức ấy luôn được Nhà nước và Giáo hội trân trọng ghi nhận, trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Hồ Chí Minh; Huân chương Độc lập hạng nhì; Huân chương đại đoàn kết dân tộc; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và Bằng tuyên dương công đức của Giáo hội.
Nhìn lại cuộc đời phạm hạnh của đức Pháp chủ quả là :
Pháp tác nhân sư quyền khai thiện hoá
Thiệu long Phật chủng vĩnh chấn tông phong
Sơn lâm sư tượng
Thạch trụ tùng lâm
Đống lương Phật pháp
Thích tử côn bằng
Sao Bắc đẩu rạng toả tùng lâm
Bậc đống lương sáng ngời đạo mạch
Đồng chân nhập đạo
Đồng tử xuất gia
Ba mươi năm tầm sư cầu pháp
Bốn vạn buổi thỉnh đại hồng chung
Thông kinh tỏ nghĩa
Ngộ lý hiểu thiền
Nhã nhặn khiêm cung
Từ hòa thiểu dục
Thanh bần thủ đạo
Bình dị an nhiên
Đạo tâm kiên cố
Trí học vững bền
Phóng khoáng tư duy
Sáng trong nhân cách
Lòng từ rộng lớn
Đạo lực sâu dày
Đoạn sinh tử làm trọng
Độ quần sinh làm đầu
Xuất gia mong thành Phật đạo
Tụ học nguyện chứng Như Lai
Trong cảnh huyễn thấy danh lợi hư huyễn
Ở cửa thiền biết mọi pháp đều thiền
Tự thân cày cấy
Nương pháp tìm tâm
Nối tiếp tông phong
Duy trì đạo mạch
Thả bè từ bi thênh thênh rộng rãi, mặc sức trở người
Chuyển thuyền Bát nhã thăm thẳm bao la, dầu lòng độ khách
Phương nhân nghĩa, hoà thuốc trường sinh
Giữ tịnh tâm, nối dài tuổi thọ.
Dầu ai đón hỏi nguồn cơn
Mặc người thăm tìm dấu tích
Thong thả một năm mười hai tháng – thanh bần thủ đạo
Dong chơi ba vạn sáu ngàn ngày – thiểu dục thanh cao
Thân như tùng bách hạnh sánh tuyết mai
Thể tựa kim cương tâm đồng Phật tổ
Cốt cách bạch thanh gương cổ đức
Từ bi nhã nhặn ý thiền nhân.
Trải qua 105 năm hiện diện ở cõi Sa Bà, với 85 hạ lạp, trên ngôi vị Pháp chủ Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Ngài đã trọn đời hiến dâng cho lý tưởng hoằng pháp lợi sinh; Ngài đã nhiệt tâm góp phần to lớn vào sự nghiệp làm sáng danh đạo Phật và dân tộc Việt Nam. Cuộc đời Ngài từ sơ tâm cho đến lúc mãn hạn duyên trần, luôn tấm gương sáng lớn trong chốn thiền môn để Tăng Ni Phật tử nương tựa tu tập; Ngài luôn lấy giới hạnh tinh nghiêm làm thân giáo để răn dạy, sách tấn kẻ hậu lai; Ngài đã thể hiện tinh thần Bi – Trí - Dũng trong công hạnh vô ngã vị tha, tận lực chuyên tâm vào sự nghiệp hoằng dương chính pháp, phục vụ nhân sinh.

Sa môn Thích Chánh Thuần

Các tin bài, hình ảnh, thư từ muốn đăng lên Website: chuathien.vn xin gửi vào địa chỉ: chuathien2014.@gmail.com

Ý kiến của bạn 0

Hãy sử dụng tiếng Việt có dấu khi viết bài và điền đầy đủ thông tin. Bình luận của bạn sẽ được phản hồi trong thời gian sớm nhất

Đăng ký học

Lĩnh vực quan tâm chính là gì?

Số lượngTỷ lệ
247( 13 %)
59( 3 %)
23( 1 %)
36( 2 %)
1562( 81 %)

Số người tham gia bình chọn: 1927
Lần bình chọn đầu tiên: Thứ 5 , 18/04/2013 17:12
Lần bình chọn sau cùng: Thứ 5 , 28/08/2025 02:24

Tin tức mới

Thông báo

THÔNG BÁO tuyển sinh lớp Đào tạo Giảng sư khóa 3 (BHP Trung ương GHPGVN)

(Lớp giảng sư của Ban Hoằng pháp Trung ương GHPGVN cơ sở chùa Vạn Phúc tuyển sinh khóa 3 (2026 - 2029), Tăng Ni sinh muốn tham gia học, đọc thông báo, mua hồ sơ và nộp hồ sơ tại chùa Vạn Phúc

Chi tiết »

LỄ PHÁT ĐỘNG CẤP QUỐC GIA CHƯƠNG TRÌNH VẬN ĐỘNG ỦNG HỘ NHÂN DÂN CUBA

Hiện nay, Cuba đang đối mặt với nhiều khó khăn do ảnh hưởng kéo dài của dịch bệnh, thiên tai và chính sách bao vây, cấm vận. Người dân, đặc biệt là trẻ em và người cao tuổi, rất cần sự sẻ chia từ bạn bè quốc...

Chi tiết »

TRỰC TIẾP: ĐĐ. THÍCH CHÁNH THUẦN THUYẾT GIẢNG "RÈN LUYỆN ĐỌC BIỂU CẢM, PHÁT ÂM TRONG PHẬT GIÁO" (5)

Chi tiết »

Trực tiếp: Thượng tọa Thích Minh Quang thuyết giảng "Thất thánh tài - Tài sản đích thực của cuộc sống"

Chi tiết »

Tọa đàm: Vua Phật Trần Nhân Tông - Cuộc đời và sự nghiệp hoằng pháp

Chi tiết »

...

Bài viết của Phật tử

NGƯỜI THẦY CÓ “TẤM LÒNG VÀNG” GIEO HẠT GIỐNG TỪ BI, TRÍ TUỆ CHO ĐỜI

Bài viết của Phật tử Nguyễn Thị Chắt Thọ - Pháp danh : Diệu Minh về người Thầy đáng kính Đại Đức Thích Chánh Thuần Phó Thư ký Ban Hoằng pháp GHPGVN thành phố Hà Nội, trụ trì chùa Phúc Lâm -...

Chi tiết »