Đại đức Thích Chánh Tuệ sinh năm 1942, quê ở huyện Bình Giang, tỉnh Hải Dương. Ông nhập ngũ năm 1960. Từ năm 1966 đến 1972, ông cùng cán bộ, chiến sĩ radar thực hiện nhiệm vụ dẫn đường giúp không quân ta bắn rơi 166 máy bay Mỹ các loại, trong đó có 1 máy bay trinh sát không người lái rơi tại cánh đồng xã Phú Diễn, Từ Liêm, Hà Nội. Năm 1967, ông tham mưu cho chỉ huy giúp không quân ta bắn rơi 1 máy bay B-52. Đêm 22-11-1972, ông trực tiếp chỉ huy, phát hiện máy bay B-52 và thông báo cho Trung đoàn Tên lửa 263 bắn rơi 1 máy bay B-52 tại Khu 4. Trong 12 ngày đêm tháng 12-1972, ông là người đầu tiên phát hiện và khẳng định máy bay B-52 sẽ đánh vào Hà Nội.
Anh hùng trong chiến đấu
Chúng tôi gặp Đại đức Thích Chánh Tuệ trong Chương trình nghệ thuật “Vang mãi bản hùng ca bầu trời” do Báo Quân đội nhân dân (QĐND) tổ chức nhân dịp kỷ niệm 78 năm Ngày thành lập QĐND Việt Nam (22-12-1944 / 22-12-2022), 50 năm Chiến thắng “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” (12-1972 / 12-2022).
Tại chương trình, khi Ban tổ chức tặng hoa và quà tri ân các Anh hùng LLVT nhân dân đã trực tiếp chiến đấu và có thành tích đặc biệt xuất sắc trong Chiến dịch Phòng không Hà Nội-Hải Phòng cuối năm 1972, có một nhà sư bước lên sân khấu khiến mọi người không khỏi tò mò, ngạc nhiên. Qua lời giới thiệu của người dẫn chương trình và những chia sẻ của nhà sư, chúng tôi mới biết về thân thế của ông. Ông là Trung tá, Anh hùng LLVT nhân dân Đinh Hữu Thuần, nguyên Đại đội trưởng Đại đội 45, Trung đoàn 291, Binh chủng Ra-đa (nay thuộc Sư đoàn 365, Quân chủng Phòng không-Không quân). Trong sự kiện 12 ngày đêm cuối năm 1972, ông là người đầu tiên phát hiện và khẳng định mục tiêu máy bay B-52 đánh Hà Nội, góp phần quan trọng vào thắng lợi của chiến dịch.
Đại đức Thích Chánh Tuệ (thứ tư, từ phải sang) tại Chương trình nghệ thuật “Vang mãi bản hùng ca bầu trời” do
Báo Quân đội nhân dân tổ chức.
Nhớ lại những kỷ niệm cũ, Đại đức Thích Chánh Tuệ kể: “Ngày 18-12-1972, đơn vị có phiên mở máy radar P-12, phiên trực từ 18 giờ đến 20 giờ. Lúc 19 giờ 2 phút, trắc thủ Kiều Văn Tiết phát hiện có sự bất thường, màn hình có nhiễu tích cực rất mạnh. Quan sát tình hình, với kinh nghiệm đúc kết trong những lần máy bay B-52 ném bom ở Quân khu 4 và Hải Phòng, cũng như những lần B-52 bay tập đường dài, tôi lúc này là Đại đội trưởng Đại đội 45 ngay lập tức cho mở máy radar P-35, báo cho sở chỉ huy của đơn vị vào cấp báo động cao nhất rồi lập tức báo cáo đồng chí Trung đoàn trưởng rằng đơn vị phát hiện dấu hiệu của B-52 hoạt động”.
Sau đó là những phút giây cân não. Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần tiếp tục theo dõi sát sao các tín hiệu một cách thận trọng. Đài trưởng Nghiêm Đình Tích báo cáo: “Trên các màn hình hiện sóng nhiễu quá nặng, hai trắc thủ không thể xác định được tín hiệu mục tiêu”.
Tiếp tục dựa vào những kinh nghiệm chiến đấu, Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần hướng dẫn tiêu đồ Lê Trường Kỳ đánh dấu trên bản đồ vị trí của B-52. Phát thanh viên Nguyễn Minh Đạo phát tọa độ ô vuông cho hai nhân viên ghi vào sổ ghi chép. Hai báo vụ căn cứ vào đó mà gõ ma-níp phát tình hình báo về sở chỉ huy cấp trên, kèm theo phát tiếng B-52 vào đánh bom Hà Nội, đồng thời nhanh chóng điện báo cáo tình hình cho Trung đoàn trưởng Đỗ Văn Năm.
Chỉ 2 phút sau, một hồi chuông vang lên, một giọng nói gấp gáp từ đầu dây bên kia:
- Cho gặp đồng chí Đinh Hữu Thuần ngay. Tôi là Phó tham mưu trưởng Binh chủng Ra-đa Hứa Mạnh Tài đây.
Đồng chí Hứa Mạnh Tài hỏi tiếp:
- Có đúng là đồng chí Đinh Hữu Thuần không?
- Vâng tôi đây!
- Anh lấy gì làm căn cứ nói B-52 vào đánh Hà Nội?
- Tôi xin lấy tính mạng của mình để bảo đảm!-Đồng chí Đinh Hữu Thuần khẳng định.
...
Tốp B-52 đầu tiên đã đến không phận của Hòa Bình. Đài radar P-35 báo cáo, tên lửa ở Hòa Bình đã bắn đúng thời điểm khi tốp B-52 đầu tiên đến, tạo thành lưới lửa bao trùm. Các tốp sau bay nối tiếp nhau đã vượt qua lưới lửa tại đây, tiến về Hà Nội.
Từng tốp B-52 được bao phủ bởi lớp nhiễu dày đặc khiến chúng tàng hình trước các máy radar. Thế nhưng chúng không qua khỏi sự thông minh và lòng dũng cảm của cán bộ, chiến sĩ Đại đội Ra-đa 45. Vẫn có những kẽ hở để họ phát hiện ra vị trí B-52 chính xác và liên tục báo cáo với cấp trên. Khi phát hiện tốp máy bay B-52 đầu tiên còn cách Hà Nội 350km, Đinh Hữu Thuần và đồng đội đã khẳng định chính xác B-52 sẽ đánh vào Hà Nội với thời gian sớm hơn 35 phút.
Những giây phút cân não qua đi, có cuộc điện thoại của Trung đoàn trưởng muốn gặp Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần. Ông nhấc ống nghe trong tâm trạng hồi hộp, lo lắng, không biết tin lành hay dữ. Đầu dây bên kia, giọng Trung đoàn trưởng ân cần:
- Thuần đâu?
- Vâng tôi đây!
- Báo tin cho Thuần biết, tối 18-12, Đại đội 45 đã chủ động mở máy tín hiệu và thông báo máy bay B-52 đánh bom Hà Nội rất chính xác, giúp cho Hà Nội chủ động đánh thắng. Trận này, tên lửa của Hà Nội đã bắn rơi 3 chiếc B-52, trong đó có 1 chiếc B-52D rơi ở chỗ cầu Đuống.
Cứ như thế, trong suốt 12 ngày đêm rực lửa, từ trận đầu tiên đến trận cuối cùng, Đại đội Ra-đa 45 dưới sự chỉ huy của Đại đội trưởng Đinh Hữu Thuần đã góp phần thông báo kịp thời, chính xác cho cấp trên chủ động xử trí, chỉ huy các lực lượng đánh thắng B-52; đồng thời giúp nhân dân Hà Nội kịp thời sơ tán, trú ẩn, giảm bớt thương vong.
Chăm việc đạo, lo việc đời trong thời bình
Tháng 12-1989, đồng chí Đinh Hữu Thuần nghỉ chế độ với quân hàm Trung tá. Từ đó cho đến năm 2006, ông bươn chải, làm đủ các công việc, cùng vợ nuôi 3 người con ăn học. Đến khi các con đã khôn lớn, trưởng thành, năm 2006, trái nhân duyên đã chín muồi, cuộc đời của ông rẽ sang một con đường mới, như Đại đức chia sẻ với chúng tôi: "Đã hoàn thành sứ mệnh với Tổ quốc và gia đình". Ông xuất gia với pháp danh Chánh Tuệ. Từ đây, Đại đức thực tập đời sống phạm hạnh, nếp sống thiền gia mộc mạc, chất phác, tinh nghiêm giới luật. Ông chuyên tu thiền theo tông chỉ Thiền phái Trúc Lâm Yên Tử mà các bậc tiền nhân đã dày công dựng lập.
Đại đức Thích Chánh Tuệ giảng pháp cho thanh, thiếu niên trong khóa tu mùa hè năm 2022. Ảnh do Thiền viện Trúc Lâm Đại Giác cung cấp
Một thiền sư tại Thiền viện Trúc Lâm Đại Giác cho biết, Đại đức Thích Chánh Tuệ là người rộng lượng, bao dung, chan hòa, khiêm nhường. Cùng với các tăng ni tại đây, Đại đức Thích Chánh Tuệ tham gia hướng dẫn phật tử tu học Phật pháp, tổ chức khóa tu mùa hè cho các cháu thanh niên, thiếu nhi diễn ra trong kỳ nghỉ hè. Các bạn thiền sinh được ông giảng về công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ, dạy các bạn báo hiếu cha mẹ như thế nào cho đúng cách, đồng thời nhắn nhủ các bạn thiền sinh cần phải chăm ngoan, học giỏi để trở thành một người con hiếu thảo với mẹ cha, ông bà.
Trong đời sống, Đại đức Thích Chánh Tuệ cũng khuyến khích các phật tử phát nguyện tinh tấn tu tập, đem giáo pháp hòa nhập vào cuộc sống, trưởng dưỡng tâm từ bi và trí tuệ, thể hiện ở những hành động tích cực như trì ngũ giới, giữ gìn thân khẩu ý thanh tịnh, tinh tấn thực hành Phật pháp, hộ trì Tam bảo, tham gia các hoạt động từ thiện, thiện nguyện bảo vệ môi trường, giúp đỡ người nghèo...
Năm nay 81 tuổi, Đại đức Thích Chánh Tuệ vẫn chăm việc đạo, lo việc đời. Ông thường xuyên tham gia các hoạt động từ thiện của Thiền viện Trúc Lâm Đại Giác tại địa phương và các nơi lân cận, từ đó góp phần động viên tinh thần, hỗ trợ một phần kinh tế giúp bà con ổn định hơn trong cuộc sống. Với các trẻ em nghèo dân tộc thiểu số vùng sâu, vùng cao, ngoài việc giáo dục đạo đức cho các em, ông còn cùng thiền viện giúp đỡ đồ dùng học tập, gạo, quần áo... để các em vượt qua khó khăn, vững bước trên con đường học tập.
HOÀNG VIỆT